Zmiany FIDIC na niekorzyść Wykonawcy
Zostałem niedawno poproszony o analizę Szczególnych Warunków Kontraktów FIDIC pod kątem zmian wprowadzonych na niekorzyść Wykonawcy. Kontrakt dotyczył dużej inwestycji liniowej, 
prowadzonej przez jednego z największych zamawiających na rynku publicznym (Zółty FIDIC). Efekt tej pracy mocno mnie zaskoczył. Zmiany FIDIC na niekorzyść Wykonawcy są znaczne. Oto lista:
1) Zmiana definicji „Kosztu” na niekorzyść Wykonawcy. (Subkl. 1.1.4.3 WK).
2) Znaczne ograniczenia w zakresie Cesji według Subklauzuli 1.7 WK.
3) Ograniczenie odpowiedzialności Zamawiającego za błędy w Wymaganiach Zamawiającego (np. usunięcie zysku dla Wykonawcy).
4) Znaczne (niepotrzebne) rozszerzenie zakresu praw autorskich do dokumentów opracowanych przez Wykonawcę (Subkl. 1.10 WK).
5) Ograniczanie dokumentów niezbędnych do prowadzenia robót które winień uzyskać Zamawiający zgodnie z oryginalną treścią WK (Subkl. 1.13).
6) Usuwanie Subklauzuli 2.2 według której Zamawiający winien udzielić Wykonawcy pomocy przy uzyskaniu pozwoleń, licencji i zatwierdzeń niezbędnych do wykonania Robót.
7) Ograniczanie roli Inżyniera Kontraktu do Przedstawiciela Zamawiającego (np. przez zobowiązanie Inżyniera do składania roszczeń w imieniu Zamawiającego).
8) Ograniczanie samodzielności Inżyniera Kontraktu w podejmowaniu czynności, do których ten jest uprawniony zgodnie z oryginalną treścią WK FIDIC (np. rozpatrywanie roszczeń Wykonawcy, prawo do polecania zmian, prawo do zawieszenia robót). W szczególności prawo do rozpatrywania roszczeń Wykonawcy i podejmowania wiążących dla Stron Kontraktu określeń (ustaleń) jest zburzeniem podstawowej zasady WK FIDIC, w której Inżynier Kontraktu jest podmiotem wiążąco rozstrzygającym spory kontraktowe.
9) Zmiana charakteru ograniczeń IK, tj. czynności na które IK powinien uzyskać zgodę Zamawiającego (według oryginalnych zapisów katalog ograniczeń wprowadzony przy podpisaniu Aktu Umowy jest katalogiem zamkniętym, tj. Zamawiający zobowiązuje się w Kontrakcie że nie będzie wprowadzał dalszych ograniczeń Inżynierowi w trakcie realizacji Kontraktu; Zamawiający często usuwają to zobowiązanie z Warunków Kontraktu modyfikując w ten sposób postanowienia oryginalne).
10) Rozbudowa katalogu postanowień umów podwykonawczych na które Zamawiający nie wyrazi zgody (na korzyść podwykonawców). Rodzi to coraz większy rozdźwięk pomiędzy pozycją Generalnego Wykonawcy (co do którego postanowienia kontaktowe są w wielu miejscach niekorzystne) a Podwykonawcami.
11) Usuwanie wielu oryginalnych postanowień, w których Wykonawca może złożyć roszczenie finansowe Zamawiającemu (np. przy wprowadzeniu na Teren Budowy podmiotów przez Zamawiającego lub władze publiczne – Subklauzula 4.6, przy polecaniu dodatkowych lub zmienionych prób – Subklauzula 7.4, przy rozpoczęciu użytkowania jakiejkolwiek części Robót przez Zamawiającego bez uzgodnienia – Subklauzula 10.2, przy braku możliwości przeprowadzenia Prób Końcowych z przyczyn leżących po stronie Zamawiającego, przy poleceniu zmiany wydanym przez Inżyniera – Subklauzula 13.3, przy wystąpieniu okoliczności stanowiących ryzyko Zamawiającego – Subklauzula 17.4).
12) Usuwanie odpowiedzialności Zamawiającego za „elementy odniesienia” tj. informacje i dokumenty niezbędne dla prawidłowego wytyczenia Robót (Subklauzula 4.7) lub za przekazane dane o placu budowy (Subklauzula 4.10).
13) Rozbudowanie obowiązków sprawozdawczych Wykonawcy (w oryginalnej treści klauzuli 4.21 Wykonawca składa raporty co miesiąc, Zamawiający często wymagają znacznie częstszego raportowania, nawet w ujęciu dziennym).
14) Usuwanie z Żółtej Książki etapu badania Wymagań Zamawiającego i możliwości składania roszczeń na tym etapie (Subklauzula 5.1).
15) Ingerencja w normalne godziny pracy określone w Subklauzuli 6.5 (wydłużanie normalnego czasu pracy).
16) Skracanie oryginalnych terminów na czynności Wykonawcy (np. na sporządzenie Programu, rozpoczęcie Robót, terminów na przedłożenie rozliczenia końcowego), a pozostawianie (lub wydłużanie) oryginalnych terminów na czynności Zamawiającego lub Inżyniera (np. termin na wydanie Świadectwa Płatności, Świadectwa Przejęcia).
17) Znaczne rozbudowanie informacji jakie winny się znaleźć w dokumentach planowania i realizacji Kontraktu (tj. Raportach Wykonawcy, Planie zapewnienia jakości, Programie Robót).
18) Ograniczanie katalogu przypadków, w których Wykonawca może zgłaszać roszczenia (Subklauzula 8.4) np. w powodu braku możliwość zatrudnienia personelu lub dostępności Dóbr spowodowany przez „działania rządowe”; z powodu niesprzyjających warunków atmosferycznych.
19) Wprowadzanie dodatkowych obostrzeń warunkujących przedłużenie Czasu na Ukończenie (np. wyłącznie z góry przyczyn zależnych od Wykonawcy).
20) Wprowadzanie szerokiego katalogu wysokich kar umownych.
21) Zmiana warunków wydania Świadectwa Przejęcia (w oryginalnej treści roboty winny być ukończone „zasadniczo” niezależnie od prac zaległych, które nie mają wpływu na możliwość użytkowania Robót zgodnie z ich przeznaczeniem; Zamawiający często obostrzają te warunki).
22) Wprowadzanie sztywnych, rażąco krótkich terminów na usunięcie wad (często pod rygorem wysokich kar umownych).
23) Zatrzymywanie pełnego wynagrodzenia należnego za dany okres rozliczeniowy z powodu braku części dokumentów dotyczących zapłaty należności Podwykonawcom.
24) Ograniczanie odpowiedzialności Zamawiającego za opóźnione płatności (Subklauzula 14.8).
25) Usuwanie lub znaczne ograniczenia uprawnień Wykonawcy do zawieszenia pracy (Subklauzula 16.1) i odstąpienia od Kontraktu (Subklauzula 16.2).
26) Usuwanie postanowień dotyczących maksymalnej kwoty odpowiedzialności Wykonawcy wobec Zamawiającego (Subklauzula 17.6).
27) Ingerencja w procedurę i rozpatrywanie roszczeń określona w Subklauzuli 20.1 ograniczająca uprawnienia Wykonawcy i Inżyniera lub zobowiązania Zamawiającego.
28) Usuwanie etapu rozjemstwa w sporze oraz polubownego rozstrzygania sporów (Arbitrażu).
Oczywistym jest, że zamawiający na rynku zamówień publicznych wprowadzają wiele rozwiązań naruszających równowagę stron, zamierzoną przez autorów WK FIDIC w oryginalnej książce. Jednak zestawienie wszystkich zmian, na konkretnym przykładzie robi wrażenie.