Kary umowne ustala Inżynier Kontraktu
Klauzula 8.7 Warunków Kontraktu (Żółta i Czerwona Książka) przewiduje, że w przypadku nie zakończenia przez Wykonawcę Robót w Czasie na Ukończenie Zamawiający jest uprawniony do roszczenia finansowego w którym będzie domagał się zapłaty kar umownych. Roszczenie takie powinno zostać zgłoszone Inżynierowi na podstawie klauzuli 2.5 Warunków Kontraktu. Po wystąpieniu z takim roszczeniem przez Zamawiającego Inżynier podejmuje dalsze czynności na podstawie klauzuli 3.5 Warunków Kontraktu. Zatem najpierw podejmuje ze Stronami konsultacje i podejmuje próbę polubownego rozwiązania sporu. W przypadku niepowodzenia podejmuje wiążące „ustalenia” (w nowszej wersji tłumaczenia) lub „określenia (w starszej wersji tłumaczenia). Ustalenia wiążą Strony dopóty nie zostaną zmienione w drodze rozstrzygnięcia Komisji Rozjemczej.
Jak widać oryginalne procedury FIDIC nie przewidują automatyzmu w naliczaniu kar umownych przez Zamawiającego i ich potrącaniu z Ceny Kontraktowej. Decyzję w tym zakresie podejmuje Inżynier Kontraktu, tak jak w przypadku roszczeń kierowanych przez Wykonawcę do Zamawiającego.
Wysokość kar umownych powinien określać Załącznik do Oferty. Pewna wątpliwość pojawia się w odpowiedzi na pytanie czy Wykonawca odpowiedzialny jest za opóźnienie czy za zwłokę w terminowym wykonaniu Robót. Jak wiadomo zwłoka jest zawinionym opóźnieniem, opóźnienie jest co do zasady niezależne od winy. W oryginalnej, angielskiej wersji procedur FIDIC użyty został zwrot „delay” który może oznaczać zarówno „zwłokę”, jak i „opóźnienie”. W tłumaczeniu użyty jest zwrot „zwłoka”, przy czym użyty jest on w taki sposób, że w moim przekonaniu można bronić stanowiska że chodzi o opóźnienie. Sformułowanie kreujące odpowiedzialność Wykonawcy brzmi bowiem: „Jeżeli Wykonawca nie wypełni wymagań klauzuli 8.2 [Czas na Ukończenie] to będzie on zobowiązany do zapłacenia Zamawiającemu za to uchybienie kary na mocy klauzuli 2.5 [Roszczenia Zamawiającego].”. Nie ma tu nic o zwłoce, ani o winie. Dopiero w dalszej części klauzuli jest użyte sformułowanie „zwłoka”. Oczywiście klauzula nie pozostaje w oderwaniu od całego Kontraktu, zatem tak czy owak Wykonawca może podnosić, że przekroczenie Czasu na Ukończenie nastąpiło z przyczyn za które Wykonawca nie odpowiada.